توضیح الأسناد المشکلة في الکتب الأربعة: أسناد الکافي
عنوان: توضیح الأسناد المشکلة في الکتب الأربعة: أسناد الکافي
مؤلف: سیّد محمّد جواد شبیري
تعداد جلد: ۲ (۴۷۰ ۵۱۲ ص)، وزیری
ناشر: دار الحدیث با همکاری سازمان اوقاف و امور خیریه
محل نشر: قم
تاریخ انتشار: ۱۳۸۷ش
بحث از سند حدیث شریف، دارای مراحل پنج گانه ای است که باحثین از آن، هر کدام به مرحله ای از این مراحل پرداخته اند. این مراحل، عبارت اند از: مفاد سند و چگونگی سلسلۀ راویان، احوال راویان و نقل قول دربارۀ آنان (از قبیل: مدح و ستایش و مذمّت، توثیق و ضعف، صحّت مذهب و فساد آن)، تحریفات عارضه بر سند روایات (از قبیل: تصحیف، نقص و زیادی یا قلب)، تشخیص مشترکات و تعیین سند مورد نظر، جمع بین متعارضات و ایجاد وحدت بین عناوین آنها.
به طور کلّی، این وظیفۀ خطیر، بر عهدۀ علم رجال است تا صحّت و عدم صحّت صدور احادیث را اثبات نماید. بعضی از علمای رجال از قبیل: شیخ طوسی یا نجاشی، مرحله یا مراحلی از این عمل را بر عهده گرفته و ارائه نموده اند؛ لکن کتابی که عهده دار بیان تمام این مراحل شده باشد، در دست نیست.
کتاب حاضر، کنکاشی است دربارۀ سندهای روایات کتب اربعه، که پیش از این، به صورت لوح فشرده ارائه شده و اکنون نویسندۀ محترم، آن را به شکلی مستقل و کتاب گونه با کمک کتاب های رجالی، تدوین و تألیف نموده و با مشخّص کردن سندهای مشابه و تطبیق جای جای یک حدیث در کتب حدیثی و به کارگیری قرینه هایی برای توضیح سندها، تألیف خود را سامان داده است. وی برای این که دقت نظر کافی در این اسناد به کار برده شود، نرم افزار «نور۲» را محور قرار داده و ضمن استقرای کامل تر در اسناد مشابه موجود در احادیث، بارها آن را بررسی نموده تا نتیجۀ واحد به دست آید. منابعی که وی در جمع آوری و تنظیم این مجموعه از آنها استفاده کرده، عبارت است از:
۱. شروح کتب اربعه، مانند «مرآة العقول» و «ملاذ الأخیار» علّامه مجلسی(ره)؛
۲. تعلیقات مرحوم استاد شیخ علی اکبر غفاری بر اسناد کتب اربعه، خصوصاً «تهذیب الأحکام» و «الإستبصار»؛
۳. «معجم رجال الحدیث» آیة الله خویی)ره)، با توجّه به عنایت مؤلّف آن نسبت به تشخیص سندها و تعیین راوی و مرویٌ عنه از قبیل مضمره بودن سند یا مشتمل بر اشاره بودن آن؛
۴. «ترتیب أسانید الکافي» و «ترتیب أسانید التهذیب» آیة الله بروجردی و بهره گیری از تعلیقات ارزشمند ایشان در نقل سندها؛
۵. موضوعات قابل استفادۀ مورد بحث از کتاب شریف «وسائل الشیعه» مرحوم شیخ حرّ عاملی؛
۶. موارد موجود در لابه لای کتاب «الأخبار الدخیله» مرحوم محقّق تُستری؛
۷. تعلیقات حضرت آیة الله شبیری زنجانی در فهم أسناد روایات کتب اربعه، که البته به صورت مستقل هم با عنوان «العماد في توضیح الأسناد» تألیف شده است.
