مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام (ج3)
عنوان: مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام (ج3)
تعداد جلد: جلد سوم، وزیری
ناشر: دار الحدیث
محل نشر: قم
تاریخ انتشار: 1382
1. زيارت حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام
رضا استادى
زيارت داراى دو معناى لغوى و اصطلاحى است. معناى لغوى زيارت، ملاقات و ديدار است، ولى معناى اصطلاحى آن، ديدارى است که بار معنوى داشته باشد و آن در جايى است که کسى به زيارت مزار اموات خويش يا بزرگان دين برود.
نويسنده در اين مقاله سعى در تبيين زيارت به معناى مصطلح دارد و با استفاده از احاديث وارد شده در اين زمينه، زيارت کنندگان مقابر اولياى الهى و مؤمنان را مستحق ثواب مى داند.
زيارت معصومان در مکتب اهل بيت، مبحثى است که نويسنده در آن با بهره گيرى از روايات رسيده، سعى در بيان فضيلت آن نموده است، مبحث زيارت نامه، همچنين زيارت نامه هاى پيامبر و فاطمه زهرا و امامان معصوم در اين مقاله مورد بررسى قرار گرفته و درباره زيارت جامعه کبيره مباحثى مطرح شده است.
نويسنده پس از بحث از تفاوت هاى زيارت مأثور و غير مأثور، از چگونگى زيارت امامزادگان سخن به ميان آورده، درباره زيارت حضرت عبدالعظيم عليه السلام مطالبى را نقل نموده است. وى با استفاده از روايت نقل شده از امام هادى عليه السلام و روايت منسوب به امام رضا عليه السلام، از ثواب زيارت حضرت عبدالعظيم سخن گفته و در پايان مقاله مطالبى درباره زيارت نامه هاى حضرت عبدالعظيم آورده است.
2. بررسى کلى روايات حضرت عبدالعظيم عليه السلام
محمّد کاظم رحمان ستايش
نويسنده اين مقاله بر آن است تا جايگاه روايى حضرت عبدالعظيم را از جهات مختلف به خوانندگان بنماياند و محتواى روايات آن حضرت را به اجمال بررسى کند. وى مباحث اين مقاله را در چهار فصل پى گرفته است:
1. حضرت عبدالعظيم در منابع رجالى،
2. طبقه روايى حضرت عبدالعظيم عليه السلام،
3. روايات حضرت عبدالعظيم عليه السلام،
4. مسانيد حضرت عبدالعظيم عليه السلام.
در فصل اول، نسب حضرت عبدالعظيم معرفى شده، توصيف حال رجالى وى و تأليفات آن حضرت مورد بحث قرار گرفته است.
نويسنده در فصل دوم، از مشايخ حضرت عبدالعظيم و شاگردان او سخن گفته، و در فصل سوم به بررسى موضوعى راويان عبدالعظيم پرداخته، انواع احاديث او را باز مى شناسد.
فصل پايانى مقاله به معرفى مسانيد عبدالعظيم اختصاص داشته و مؤلف در آن به مقايسه مسانيد و بيان مزايا و کاستي هاى آنها اشاره نموده است.
3. خورشيد رى؛ حضرت عبدالعظيم عليه السلام از منظر امامان معصوم عليهم السلام
مهدى حسينيان قمى
حضرت عبدالعظيم عليه السلام به ارزش ها و فضايلى آراسته است که مجموعه آنها را در کمتر امامزاده و محدثى مى توان سراغ گرفت.
خواستگاه پاک، مصاحبت با چند امام، هجرت و آوارگى در راه دين، کثرت روايت و عبادت و ... از جمله ويژگي هاى آن بزرگوار است. نويسنده در اين مقاله، هر يک از اين خصوصيات را برشمرده و توضيحاتى درباره آنها داده است.
بحث درباره مجموعه روايى حضرت عبدالعظيم، دعاى معصوم درباره وى، اعتماد و ارجاع امام به وى، زيارت آن حضرت و ...، از ديگر مباحث مطرح شده در اين مقاله است.
4. اسوه تقوا
(بررسى روايات اخلاقى ـ اجتماعى حضرت عبدالعظيم عليه السلام)
على مختارى
حضرت عبدالعظيم حسنى نمونه زيبايى از اسوه هاى علم و عمل در مکتب توحيدى است. عالمان رجالى و تذکره نويسان، همگى از او به تقوا و پارسايى ياد کرده اند.
آنچه باعث توثيق و اعتماد اصحاب سير و سلوک به آيين اخلاقى حضرت عبدالعظيم مى گردد، اين امتياز اوست که شهد معرفت و حکمت را از زلال ترين سرچشمه آن نوشيده است.
نويسنده اين مقاله نوشته است: از آنجا که بيشتر مسائل اخلاقى انسان در ارتباط «انسان با خداى تعالى» يا «انسان با ديگران» و يا «انسان با خودش» جا مى گيرد، جلوه هاى اخلاقى رفتار و کردار حضرت عبدالعظيم در همين سه زمينه تقديم مى شود. او سپس به شرح و بسط هر يک از اين سه مورد پرداخته و براى تسهيل در فهم معنا به روايات عبدالعظيم و ساير روايات معصومان و نيز آيات قرآن استشهاد کرده است.
5. عراضة الاخوان
محمّد على معلم حبيب آبادى
به کوشش: صادق برزگر
مرحوم معلم حبيب آبادى در سفرى که به مشهد مقدس داشته، در مسير حرکت خويش از هر شهرى که گذشته، عالمان و مدفونان آن شهر را برشمرده و درباره آنها سخن گفته است. آن مرحوم آنگاه که به رى رسيده است، شرحى بر زندگى حضرت عبدالعظيم نگاشته، مشايخ روايى و شاگردان او را معرفى نموده است. او پس از بيان چگونگى وفات آن بزرگوار، به معرفى امامزاده حمزه و طاووس العرفا پرداخته است.
6. حضرت عبدالعظيم عليه السلام از منظر آیة الله مرعشى
ابوالفضل حافظيان بابلى
يکى از زايران دلسوخته حرم حضرت عبدالعظيم، عالم جليل القدر آیة الله مرعشى نجفى قدس سره است که بارها به فيض زيارت حضرت عبدالعظيم نايل شده است.
در يکى از سفرهاى زيارتى ايشان به رى، کرامتى از جانب حضرت عبدالعظيم نسبت به ايشان صادر شده، که شرح آن در ابتداى اين مقاله آمده است.
در ادامه مقاله با عنوان: خادم آستان حضرت عبدالعظيم، مواجه گشته، در آن مى خوانيم که نويسنده در صدد بيان علاقه شديد آن مرحوم به حضرت عبدالعظيم بوده که به خدمت افتخارى آستان آن حضرت اشتغال داشته است.
نويسنده در ادامه مى نويسد که، آن مرحوم در حاشيه بر کتاب عمده الطالب شرح حالى بر حضرت عبدالعظيم نگاشته است. در پايان مقاله از آن مجتهد فقيد به عنوان واقف عمده کتاب به کتابخانه آستان حضرت عبدالعظيم ياد کرده و برخى از کتب اهدايى ايشان را نام برده است.
7. کوچ مسافر رى
سيد صادق حسينى اشکورى
مقاله «کوچ مسافر رى» بررسى تاريخى ـ روايى درباره تاريخ تولد و وفات حضرت عبدالعظيم حسنى و کيفيت رحلت آن بزرگوار است.
نويسنده در اين مقاله مى گويد: در اين مقاله بر آن نيستيم تا با اثبات تاريخى، ولو غير قابل اعتماد، و يا اثبات شهادت سيد بزرگوار حسنى، تاريخ سازى کنيم يا به تحريک عواطف بپردازيم، بلکه غرض فقط بررسى تاريخى و روايى و نقل اقوال مختلف است با آنچه از شواهد و قراين وجود دارد و نهايتاً قضاوت را به خواننده خبير مى سپاريم.
اين گفتار در سه بخش تدوين شده که بخش سوم آن از نظر نگارنده حايز اهميت بيشترى است:
بخش اول. تاريخ تولد،
بخش دوم. تاريخ رحلت،
بخش سوم. کيفيت رحلت.
او پس از بيان اقوال درباره تولد آن حضرت، نظرات مختلف درباره کيفيت وفات ايشان را نقل نموده و به بررسى هر يک مى پردازد. او احتمال شهادت يا فوت طبيعى را کاويده و در نتيجه گيرى مقاله، احتمال شهادت يا فوت بر اثر زلزله را مقبول ندانسته و بر وفات بر اثر موت طبيعى تأکيد مى نمايد.
8. رجال رى در کتاب نقض
على صداريى خويى
در اين مقاله ابتدا کتاب نقض و نويسنده آن معرفى شده، انگيزه تأليف و سپس تصحيح آن بيان گرديده است.
نويسنده با تشريح اوضاع رى در عصر نويسنده کتاب، و وضعيت شيعيان در آن دوره، نام حدود چهل تن از عالمان شيعى رى را همراه با شرح حال و مشاغل و مؤلفاتشان ذکر مى نمايد. نام حضرت عبدالعظيم حسنى و شيخ صدوق نيز در ميان عالمان و بزرگان رى به چشم مى خورد.
9. حضرت عبدالعظيم و شهر رى در سفرنامه ها
محسن صادقى
در اين مقاله از لابلاى سفرنامه هايى که مستشرقان و گاه ايرانيان درباره ايران نوشته اند، مطالبى که در باره شهر رى است استخراج شده و به ترتيب تاريخ مرتب شده و ابتداى هر يک دورنمايى از مطالب آنها ارائه شده است.
براى تهيه اين مقاله پژوهشى، بيش از دويست سفرنامه بررسى شده و از ميان آنها تنها 23 سفرنامه مطالب مفيدى داشته اند که در اينجا آورده شده است.
اين پژوهش در دو بخش عرضه شده است: بخش اول، شامل سفرنامه هايى است که عين مطالب آنها نقل شده؛ و در بخش دوم تنها مشخصات کتاب شناختى سفرنامه ها آمده است. بعضى از سفرنامه هاى بخش دوم را نگارنده ديده، اما فرصت و امکان استفاده از آنها را نيافته، و بعضى ديگر از کتاب مأخذشناسى حضرت عبدالعظيم و شهر رى نقل شده است.
