جغرافياى رى و قزوين در کتاب «نقض»
رى و قزوين، دو شهر مهم از نواحى مرکزى ايران هستند. ناحيه رى به عنوان منطقه اى مهم از دوران مادها تا زمان حاضر، اهميت سياسى خود را با نوساناتى حفظ کرده است. مرکز اين ناحيه، شهر رى در سده هاى نخستين اسلامى تا عصر مغول، از مهم ترين شهرهاى جهان و اُمّ البلاد شمرده مى شده است. در دوره اسلامى، ابتدا اين شهر، داراى مذهب اهل سنّت با گرايش اُمَوى بود؛ امّا کم کم تشيّع در آن رواج يافت، به گونه اى که در عصر مؤلّف نقض، در ميانه سده ششم هجرى، غالب جمعيت آن را شيعيان تشکيل مى دادند. با اين همه، مذاهب و فرقه ها و نحله هاى اعتقادى مختلفى در آن مى زيستند. کتاب نقض، بازتاب اطلاعات سودمندى از اين شهر است. جغرافياى رى در اين نوشتار، با عنايت به اين اثر تدوين يافته است.
شهر قزوين، شهرى مهم در شمالِ ناحيه مرکزى ايران قرار دارد که قدمت آن به دوران ساسانيان مى رسد. اين شهر در سده هاى نخستين اسلامى، رشد و گسترش چشم گيرى يافت. تا عصر مؤلّف نقض، مذهب اين ناحيه، ممزوجى از شيعه و سنّى و برخى فرقه هاى ديگر بود با وجود اينکه شيعيان اين منطقه در آن دوران، در اقليت قرار داشتند، امّا از نفوذ و اقتدار فراوان برخوردار بودند. بخشى از حقايق گذشته اين شهر در کتاب نقض گزارش شده است. جغرافياى قزوين در اين نوشتار، با عنايت به اين معلوماتْ سامان يافته است.
کليدواژه ها: جغرافياى رى، جغرافياى قزوين، نقض، سده ششم هجرى.
*. استاد و پژوهشگر تاريخ، جغرافيا و کلام.
