بررسى فرم زبانى کتاب «نقض» با اشاراتى به موضوعات محتوايى آن
چکيده
کتاب نقض، تأليف عبد الجليل رازى قزوينى، دانشمند شيعه قرن ششم است که در ردّ کتاب بعض فضائح الروافض نوشته شده است. اين کتاب ـ که حدود پنجاه سال پيش از حمله مغول تأليف شده ـ از جهت اطلاعات مفيدى که درباره نام کتاب ها و محلاّت و مدارس و کتابخانه هاى شيعه در شهرهاى ايران مى دهد که از برخى از آنها اثرى نيست، قابل توجّه است. کتاب نقض در نيمه قرن ششم به رشته تحرير در آمده و از نظر زبانى، تحت تأثير سه جريان سبکى قرار دارد: سبک نثر دوره سامانى، سبک نثر دوره غزنوى و سلجوقى اوّل و سبک نثر فنّى. همچنين از ديدگاهى ديگر برخى واژه ها و ترکيبات اين کتاب، تحت تأثير لهجه اهالى رى است. در بخش اوّل اين مقاله، به محتواى اين کتاب از جهت اهميت و ارزش مطالب، پرداخته شده و در بخش دوم، پس از توضيح ويژگى هاى سبکى سه دوره نثر فارسى، با آوردن نمونه هايى از متن کتاب، جلوه هاى اين سه دوره، همچنين نقش زبان رى در اين کتاب، بررسى شده است.
کليدواژه ها: فرم زبانى کتاب نقض، دوره سامانى، دوره غزنوى و سلجوقى، نثر فنّى، آرايه هاى ادبى.
* کارشناس ارشد زبان و ادبيات فارسى، پژوهشگر و مدرّس دانشگاه.
