بازشناسی مطالب علوم حدیثی کتاب «نقض»
چکیده
عبد الجلیل قزوینی رازی، از متکلّمان شیعه، کتاب نقض بعض فضائح الروافض را در نیمۀ دوم قرن ششم هجری نگاشت و در آن به برخی از شبهات اهل سنّت زمان خود در بارۀ شیعه، پاسخ گفت. او بیش از 270 آیۀ قرآن و بیشتر از 180 حدیث را بُن مایۀ مناظرات خود قرار داد و یا آن را در مجموعۀ پانصد صفحه ای کتابش به بررسی گذاشت. در این مقاله، ابتدا شناخت نامه ای کوتاه از عبد الجلیل و کتاب او می آید. سپس مبانی حدیثی وی که در زمرۀ اصولیون است، تحلیل می شود. آن گاه منابع حدیثی مطرح در کتاب نقض که برخی از آنها دیگر در دسترس نیست و اطلاعاتی که نصیر الدین رازی نسبت به نویسندگان آن ارائه کرده، بازشناسی شده اند. در ادامه، روش و مبانی فقه الحدیثی و نقد الحدیثیِ او که نشان دهندۀ روش مندی محدّثان متقدّم در فهم و نقد حدیث است، شناسایی می گردد. درایة الحدیث در کتاب نقض در بخش مستقلی بررسی و روشن می شود که نشان می دهد سابقه قواعد الحدیث و مصطلحات حدیثی در شیعه، به پیش از شهید ثانی برمی گردد و به دنبال آن، شناسنامه ای از تفکر حدیثی عبد الجلیل می آید. نتیجۀ مقاله و پیشنهادهای پژوهشی، پایان بخش این نوشتار است.
کلیدواژه ها: عبد الجلیل قزوینی رازی، کتاب نقض، مناظرات فریقین، کلام و عقاید، علوم حدیث، روششناسی.
* کارشناس ارشد علوم حديث، پژوهشگر «پژوهشکدۀ علوم و معارف حدیث».
