نگاهی به کتاب «شناخت نامۀ عبد الجلیل قزوینی رازی و کتاب نقض»
کتاب نقض عبد الجلیل قزوینی رازی، از آثار فارسی به جای مانده از قرن ششم هجری، از ابعاد گوناگون، دارای اهمیت است. برخی از ویژگی های کتاب نقض عبارت اند از:
۱. اشتمال کتاب بر اطلاعات تاریخی و جغرافیایی مناطقی از ایران در قرن پنجم و ششم هجری که پاره ای از این اطلاعات، منحصر به فرد اند و در منابع دیگر نمی توان بدان ها دست یافت؛
۲. تاریخ افکار و عقاید دینی و پاره ای از آداب و رسوم که مؤلّف مستقیماً آنها را گزارش کرده است؛
۳. نثر فارسی ادیبانۀ کتاب نقض که مربوط به هشت قرن پیش (قرن ششم هجری) است.
افزون بر ویژگی های یاد شده، اطلاعات فراوان دیگری در کتاب آمده است که از جنبه های مختلف، ارزش بررسی دارد. ارزش دیگر این کتاب، تصحیح و تعلیقات و حواشی فاضل دانشمند مرحوم محدّث اُرموی بر کتاب است که با آوردن مدارک و منابع معتبر، متن کتاب نقض را تقویت کرده است. همچنین با افزودن مطالب دیگری از آثار عالمان شیعه در تعلیقات کتاب، مطالب کتاب را کامل تر کرده است و گاه نیز به تصحیح محتوایی برخی مطالب آن اهتمام ورزیده است.
«شناخت نامۀ عبد الجلیل قزوینی رازی و کتاب نقض»، ۲۱ مقالۀ منتشر شده دربارۀ عبد الجلیل قزوینی رازی و کتاب نقض را در بر دارد که از زوایای مختلف به زندگانی عبد الجلیل و محتوای کتاب پرداخته اند. در میان نویسندگان مقالات، بزرگانی همچون علّامه محمّد قزوینی، عبد الحسین زرّین کوب و ذبیح الله صفا و ... نیز وجود دارد که نشان از جایگاه و منزلت کتاب نقض دارد.
عناوین این مقالات و اسامی نویسندگان آن به شرح زیر است:
۱. عبد الجلیل قزوینی رازی/ علی دوانی
۲. کتاب «نقض» و مؤلّف آن/ محمّد قزوینی
۳. کتاب «النقض»/ عبد الحسین زرّین کوب
۴. بعض فضائح الروافض/ ذبیح الله صفا
۵. اهمیت کتاب «نقض»/ محمّدکاظم رحمتی
۶. بررسی جایگاه کتاب «نقض» در فرهنگ ایرانی - اسلامی/ باقر قربانی زرّین
۷. بازتاب شهادت امام حسین (ع) در کتاب «نقض»/ محسن ناجی نصرآبادی
۸. نقد حدیث «بزِ قرآن خوار» از دیدگاه عبد الجلیل قزوینی و محدّث اُرموی/ احمد بهشتی
۹. منزلت اجتماعی و جایگاه سیاسی نخبگان شیعۀ امامیه در قرون چهارم تا ششم قمری بر اساس گزارش کتاب «النقض»/ سوسن فخرایی و علی محمّد ولوی و فاطمه جمیلی کهنه شهری
۱۰. عبد الجلیل قزوینی رازی و اندیشۀ تفاهم مذهبی/ رسول جعفریان
۱۱. وحدت گرایی اسلامی در اندیشۀ شیعۀ اصولیه/ علی معموری
۱۲. «النقض» و اسلوب نقد/ محمّدمهدی ناصح
۱۳. دانشگاه قم و دانشگاه های دیگر ایران/ سیّد فخرالدین شادمان
۱۴. رجال ری در کتاب «نقض»/ علی صدرایی خویی
۱۵. تاریخ و فرهنگ ری در کتاب «نقص»/ علی صدرایی خویی
۱۶. رجال قم در کتاب «نقض»/ علی صدرایی خویی
۱۷. تحقیق در زبان کتاب «النقض» شیخ عبد الجلیل رازی/ علی اشرف صادقی
۱۸. بررسی ویژگی ها و برجستگی های سبکی و ادبی کتاب «نقض»/ علی درویشانی
۱۹. بررسی سطح زبانی و ادبی کتاب «نقض»/ طاهره احمدی
۲۰. استاد علّامه محدّث اُرموی در پژوهشگاه تحقیق و حفظ امانت و معرفی کتاب «نقض»/ عباس کی منش
۲۱. نقش محدّث اُرموی در دفاع از حقّانیت مذهب شیعه و مبارزه با قدرت های استکباری در جهان معاصر/ طاهره خوش حال دستجردی
«شناخت نامۀ عبد الجلیل قزوینی رازی و کتاب نقض»، به زودی چاپ و همزمان با برگزاری مراسم کنگرۀ بزرگداشت عبد الجلیل رازی عرضه خواهد شد.
