سیّد مرتضی و همکاری با دولت جائر
یکی از دغدغه های مهم شیعیان، از سده های آغازین اسلام تا کنون، چگونگی مواجهه و تعامل با دولت ها و حاکمان جائر است. به این بیان که: آیا مؤظف به قیام و براندازی حکومت های نامشروع و ایجاد زمینه حاکمیّت امام معصوم هستند، یا باید صبر پیشه کرده، راه تقیه در پیش گیرند؟ و در فرض دوم، آیا اجازۀ همکاری با آن حکومت ها را دارند یا نه؟ اگر اجازه دارند، در چه محدوده ای؟
دیگر این که، آیا می توانند از سوی آنان، منصبی سیاسی یا اجتماعی بپذیرند؟ یا باید به طور کلّی، از قبول منصب در دولت های جائر بپرهیزند؟ در این صورت حقّ و حقوق خود را چگونه پیگیری کنند؟ حافظ حقوق آنان در این شرایط دشوار کیست؟ آیا می توانند با امرا و صاحب منصبان حکومتی، خرید و فروش کرده و در موارد خاص، از آنان صله و هدیه بپذیرند؟ آیا مؤظف به پرداخت مالیات، به این گونه حکومت ها هستند؟ و ده ها پرسش دیگر در این موضوع.
سیّد مرتضی، یکی از عالمان برجسته ای است که در کتاب های کلامی و فقهی خود، به پاره ای از پرسش های یاد شده، پاسخ داده و رساله ای هم در این زمینه نوشته است. از آن جا که تبیین دیدگاه ایشان در همۀ جوانب این موضوع، خارج از حوصلۀ یک مقاله است، بنا بر این، در نوشتار حاضر، تنها به مسئلۀ «همکاری با دولت جائر و قبول منصب در آن» پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: سیّد مرتضی، دولت جائر، تشیّع، همکاری
*. عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
