معيارسنجى غلو از ديدگاه سيّد مرتضى
از آن جهت كه «غلوپژوهى» به نوعى، حدود افراط و تفريط در هر يک از اديان و مكاتب دينى را ترسيم مى كند، جزء ضرورت هاى عرصه تحقيق و پژوهش، در هر كدام از آنها محسوب مى گردد. به ويژه در دين اسلام، پيروان هر يک از مذاهب و نحله ها، حتّى آنها كه از ديد ديگران از زمره غلوكنندگان به حساب مى آيند، همگى غلو و افراط در دين را مذموم مى شمارند، هر چند كه در تعريف و تبيين ماهيّت غلوّ در دين، با هم اختلاف دارند و در بسيارى موارد، از اين عنوان، در تخريب يكديگر بهره مى برند.
محور اين پژوهش، تنها بررسى ديدگاه هاى سيّد مرتضى علم الهدى (م ۴۳۶ق) است. وى از مخالفان سرسخت غلو و افراط در مذهب بوده و بر مبناى عرضه عقايد و عملكردها و روايات منتسب به معصومان عليهم السلام بر سه عنصر عقل و اجماع و ظواهر قرآن، مصاديق مهم آن را به نقد كشيده است. او اخبار واحد و ضعيف را خاستگاه اصلى برخى عقايد غلوآميز دانسته و عدم برخوردارى عقايد غلوآميز از مستندات معتبر را مهم ترين مشخّصه آنها معرفى كرده است و به ويژه، اعتقاداتى مثل: اعتقاد به الوهيّت و ربوبيّت امامان معصوم، حلول، تناسخ، تفويضى، علم غيب مطلق امامان، نيز برخى كمالات و فضايل نسبت داده شده ديگر به ائمّه عليهم السلام را از مصاديق غلو در مذهب، شمرده است. البته او ميان دو مسئله غلو و متّهم سازى به غلو، فرق نهاده و به همين مناسبت، از عقايد به حقّ مذهب، دفاع نموده است.
واژگان كليدى: غلو، معيارهاى غلو، مبانى نقد غلو، اتّهام غلو، سيّد مرتضى.
