جوابات المسائل الموصلیات الثالثة
این رساله مشتمل بر ۱۰۹ مسألۀ غالباً فقهی است. سیّد در برخی مسائل این رساله، به آثار دیگرش ارجاع داده است مانند: «مسائل التبّانیات»[۱] و «المسائل الموصلیه الاولی»[۲] و «المسائل الموصلیة الثانیه»[۳]. این رساله را می توان از این جهت نیز دارای اهمیت دانست که از آن، میزان گسترش تشیّع در موصل و شمال عراق در قرن چهارم هجری قابل پی‌گیری است.
این رساله از دو قسمت: علم اصول فقه، و فقه تشکیل شده است. سید در قسمت اصول به بطلان عمل به قیاس و خبر واحد پرداخته است و همچنین دلیل حجیت اجماع را ذکر کرده است و در قسمت فقه که بسیار گسترده و شامل ۱۱۰ مسأله است، به مسائلی از طهارت تا دیات پرداخته و مسائلی نظیر حکم شستن دست‌ها در وضوء و مسح سر، در آن طرح شده است.
عناوین برخی از مسائل این رساله عبارت اند از:
- بطلان العمل بالقياس و الخبر الواحد.
- الدليل علي بطلان العمل بها.
- اثبات حجیة الاجماع في الاحكام الشرعية.
- حكم غسل اليدين في الوضوء.
- حكم مسح مقدم الراًس.
آغاز: بسمله قد اجبت عن المسائل الواردة في شهر ربيع الاوّل من سنة عشرين و أربعمائة بما اختصرت الفاضلة و بلغت الطريق … اعلم انّه لابدّ في الاحكام الشرعية من طريق التوصل الي العلم بها … .
انجام: … مسألة العاشرة و المائة ]لا عول في الفرائض[ انّ الفرائض لا تعول و ليس هذه المسألة ممّا تنفرد بها الامامية … و الكلام في هذه المسألة طويل و هذه جملة كافية و سنبسطه في مسائل الخلاف إن شاء الله تعالي تمّ بحمدالله و حسن توفيقه و الحمد لله ربّ العالمين.
تصاویر نسخه های خطی این رساله در مرکز کنگره های دارالحدیث:
۱. کتاب‌خانه آستان قدس رضوی: ش ۲۱۰۰۴، کتابت ۱۲۴۳، ( ف ۲۰: ۲۶ ).
۲. کتاب‌خانه مدرسه جعفریه قائن: ش ۱۴۰/۷، بی تا. بر روی ص ۳۵۹ این نسخه تصریح شده است که این رساله موصلیات ثانیه است اما در رسائل الشریف المرتضی، این رساله «موصلیات ثالثه» دانسته شده است.
۳. کتاب‌خانه آیت الله مرعشی: ش ۱۱۴۳۲/۱۸، کتابت ۱۲۳۱، ( ف ۲۹: ۵۵ ).
۴. کتاب‌خانه مرکز احیاء میراث: ش ۳۳۲۴/۴، کتابت ۱۰۹۷، ( ف محدث ۱: ۴۹ ).
۵. کتاب‌خانه آیت الله بروجردی: ش ۳۷۴/۴، کتابت ۱۰۹۵، ( ف ۱: ۲۲۵ ).
۶. کتاب‌خانه مرکز احیاء میراث: ش ۱۶۹۰/۷، کتابت ۱۰۴۶، ( ف عکسی ۵: ۱۴۲ ). اصل نسخه در کتاب‌خانه قائن است.
۷. کتاب‌خانه دانشگاه تهران: مجموعۀ ش ۱۲۵۵ ( ۳۰۱۵ ) میکروفیلم این نسخه، در دانشگاه تهران و اصل آن در کتاب‌خانه آستان قدس است.
۸. کتاب‌خانه دانشگاه تهران: مجموعۀ ش ۱۱۶۲ ( ۲۹۲۹ ).
۹. کتاب‌خانه ملی ملک: مجموعۀ ش ۵۹۳.
۱۰. کتاب‌خانه آیت الله مرعشی: مجموعۀ ش ۱۴۲۵۴.
۱۱. کتاب‌خانه دانشگاه تهران: مجموعۀ ش ۱۰۸۰/۵.
