روش فقه الحديثى سيّد مرتضى در امالى
غريب الحديث در مواردى استعمال مى شود كه لفظى غامض و دور از ذهن درون حديث وجود داشته باشد؛ گاه اين واژه غريب درست نقطه ثقل روايت را در بر مى گيرد به گونه اى كه كاملا مانع درک خواننده يا شنونده از حديث مى شود.
امالى سيّد مرتضى نمونه اى از يک كتاب غريب الحديثى است كه هرگز پيش از اين با اين جزئيت به آن نگريسته نشده و در دسته بندى كتاب هاى غريب پژوهانه جايگاهى نداشته است. ما با دسته بندى روش هاى اين كتاب سعى بر اين داريم تا آن را به عنوان مرجعى از اين دست معرفى كنيم، گرچه اين كتاب مانند كتاب هاى نوع خود، نه مبوب و مسند و نه الفبايى و معجمى و نه حتّى با اين هدف، دسته بندى شده است اما داراى شيوه منحصر به فردى است زيرا كه تمام دانش نويسنده خود را به رخ مخاطب مى كشد و تركيبى از دانش هاى سيّد مرتضى يعنى كلام و فقه و حديث و ادبيات است.
ما سعى بر اين داريم كه روش غريب پژوهى اين عالم گرانقدر را بررسى كنيم، لذا به دسته بندى موارد استعمالى سيّد مرتضى پرداخته و آن را در هشت شيوه بازيابى كلمات مغموض دسته بندى كرديم كه به اختصار شامل: توجّه به فرهنگ و اسلوب هاى عرب در فهم معنا، شواهد شعرى، شواهد قرآنى، شواهد حديثى، استدلالات عقلى و كلامى، تكيه بر اشتقاقات صرفى، حديث شناسى و توجّه به روش زبان شناسان خواص مى باشد.
واژگان كليدى: امالى، سيّد مرتضى، غريب الحديث، فرهنگ مشهور عرب، شواهد شعرى.
*. دانشجوى دكترى علوم قرآن و حديث دانشگاه علامه طباطبائى
