تفاوت مواجهه با شعرا و علما در مکتب اهل بیت(ع) با خلفا

حجت‌الاسلام والمسلمین قیس العطار، استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرسه علمیه نواب، ۲۱ دی‌ماه، در نشست «ابداع السیدالمرتضی(ره) شعرا و نثرا» از سلسله نشست‌های کنگره بین‌المللی سیدمرتضی که به عربی برگزار شد، گفت:

تحقیقا تمام عالمان قله‌سان فریقین در رشته ادبیات، اتفاق نظر دارند که سیدرضی و سیدمرتضی در ادبیات عربی و تازی در قله و اوج هستند. برخی صرفاً در برخی رشته‌ها یا یکی از رشته‌ها تخصص دارند، ولی سیدرضی و مرتضی جامعیت داشتند.

وی افزود: سیدمرتضی در سیاست، فقاهت، تفسیر، کلام و ادبیات و در فرهیختگی و فرزانگی صاحب‌نظر بود و جامعیت داشت. همان طور که برادر و پدر ایشان واجد چنین ویژگی بودند؛ این جایگاه تا جایی بود که او، برادر و پدرشان در جایگاه نقابت قرار گرفتند.

العطار بیان کرد: چهار محور برجسته در آثار شعری و دیوان سیدمرتضی قابل رصد است؛ اول مدح؛ میان مدح این شخصیت سیاست‌مدار، فقیه، متکلم و شاعرِ در صحنه با شاعرانی که از راه مدح و برای گذران زندگی شعر می‌گفتند، تفاوت زیادی وجود دارد چون قصاید او پیام عقیدتی و معرفتی آن هم در سطح بالا دارد.

استاد مدرسه علمیه نواب اظهار کرد: حوزه دوم، حوزه رثا و مصیبت‌هایی است که رخ می‌دهد؛  سید بیشتر به رثای امام حسین(ع) پرداخته است و در بیان این نوع مسائل هم معرفت‌بخشی را مدنظر داشته است؛ در حوزه اشعار فخر هم به مقایسه میان خاندان حاکم آن زمان که عباسیان بودند و خاندان اهل بیت(ع) که سید مرتضی و رضی به آن تعلق دارند، پرداخته است؛ او می‌گوید همه استانداردهای لازم برای امامت و خلافت در خاندان اهل بیت وجود دارد.

العطار با بیان اینکه شجاعت و جرئت علمی و پایگاه سیاسی لازم است که چنین حرفی بزند، اظهار کرد: الان هم در همه بلادها طوری نیست که هر کسی بتواند از حق  اهل بیت(ع) دفاع کند؛ البته در کنار شجاعت، توان علمی و ادبی هم لازم است که همه افراد آن را ندارند. سید مرتضی با حاکمان عباسی مواجهه کرد که طبیعتاً شجاعت زیادی لازم دارد. 

تفاوت مکتب خلفا و اهل بیت(ع) در مواجهه با شعرا و عالمان

وی با بیان اینکه امروز هم حتی اگر کسی علیه رژیم اسرائیل و نظام سلطه حرف بزند، او را بایکوت می‌کنند، افزود: تفاوت مکتب اهل بیت(ع) با خلفا در این است که مکتب اهل بیت(ع) برخاسته از آموزه‌های وحیانی است؛ لذا به شعرا و ادیبان و دانشمندان جرئت ابراز وجود می‌دهد. لذا اشعار سیدمرتضی در پرتو مکتب اهل بیت(ع) در مقیاس وحیانی و نه انسانی است، وحیی که شارح آن پیامبر(ص) و ائمه(ع) هستند؛ بنابراین عیار این بیانات و اشعار در مقایسه با اشعار افراد دیگر کاملاً روشن است، چون متصل به آموزه‌های پیامبر و اهل بیت(ع) است.

استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه چون وحی ریشه در آسمان دارد کوتاهی و دانی بودن سخن دیگران در برابر آن به روشنی و وضوح دیده‌ می‌شود، تصریح کرد: سید مرتضی در قصاید فخری خود ضمن این که در باب خلافت غصب شده و امامت ائمه(ع) سخن گفته در عین حال از مظلومیت اهل بیت(ع) و فرزندان شایسته ایشان هم دفاع کرده است. قصیده او در مورد امام حسین(ع) یک دوره کلام و عقیده در حوزه امامت است.

العطار اضافه کرد: از مراکز علمی حوزه و دانشگاه می‌خواهم تا روی آثار این قله‌های جامع که در واقع موسوعه‌ها و دایرة المعارف‌های علمی هستند کار بیشتری انجام دهند؛ درباره سیدمرتضی کار چندانی آن هم با توجه به اینکه نظام اسلامی حاکم است، انجام نشده و تقریباً در حد صفر است.  

وی ضمن تمجید از برگزاری کنگره سید مرتضی، تأکید کرد: انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و تداوم آن به رهبری جلد دوم امام یعنی آیت‌الله خامنه‌ای، در امتداد تلاش کسانی مانند سیدمرتضی است که در حکومت جمهوری اسلامی بازتابیده است. البته امروز با اسلام فاصله داریم، ولی از طاغوت هم فاصله گرفته‌ایم و به تعبیر رهبری در این مسیر در حال حرکت هستیم.

العطار بیان کرد: کسانی مانند سیدمرتضی پرچمدار راستین اسلام در نظر و عمل بودند، بنابراین کار بر روی آرا و افکار به خصوص در بخش ادبیات بسیار لازم و بلکه واجب است؛ زیرا خاستگاه حکومت دینی مورد دفاع اسلام آن است که عالمان پیشینی چون سیدرضی،  سیدمرتضی و شیخ مفید تا امام و علامه طباطبایی آن را تبیین کرده‌اند؛ لذا برای نسل جدید الهام‌بخش است.

العطار تصریح کرد: سیدمرتضی ۱۴ قصیده کوتاه و بلند مستقل جمعاً در ۶۹۶ بیت برای جدش حضرت امام حسین (ع) مرثیه سروده و در این اشعار سوزناک از مبانی فکری شیعه و از آرمان‌های شیعه دفاع کرده است.