بیانات آیة الله العظمی صافی گلپایگانی در جمع دست اندرکاران کنگره
مشروح دیدار دست‌اندرکاران کنگره عبد الجلیل رازی قزوینی با آیة الله العظمی صافی گلپایگانی
دبيرخانه علمی كنگره بين المللی بزرگداشت عبد الجلیل رازی قزوینی برای هر چه بهتر برگزار شدن كنگره و استفاده از ديدگاه‌های مراجع، علما و صاحب نظران حوزه علوم دينی، ملاقات‌هايی با برخی از ايشان داشته و پس از ارائه گزارشی از چگونگی برپايی كنگره، نظراتشان را جويا شده و از راهنمايیهای ايشان برخوردار شده است. آنچه در پی می‌آيد، گزارشی از ديدار با آیة الله العظمی صافی گلپایگانی است.
این دیدار در روز جمعه ۹۱/۲/۱۵ با حضور حجج اسلام مهریزی، جعفریان، معراجی، صدرایی خویی، درایتی، خوش‌قلب و آقایان باقری بیدهندی و ربانی در بیت معظم له برگزار شد.
حجّة الاسلام مهریزی: بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله رب العالمین.
ما قبلاً هنگام برگزاری کنگرۀ ثقةالاسلام کلینی خدمتتان رسیدیم و اجمالاً عرض شد که مؤسسۀ علمی ـ فرهنگی دار الحدیث برای بزرگان ری، اعم از محدّث و متکلّم، سلسله نشست‌هایی را برگزار می‌کند. اوّلین همایش برای حضرت عبد العظیم حسنی بود که در سال ۱۳۸۲ برگزار شد. کنگرۀ بعدی در بارۀ ابو الفتوح رازی (صاحب کتاب تفسیر) بود. سومین کنگره هم مربوط به کلینی بود که دو سال پیش برگزار شد و این، چهارمین کنگره‌ای است که برگزار می‌شود و در بارۀ عبد الجلیل رازی قزوینی است.
البته دو همایش دیگر را هم در دستور کار داریم که ان شا الله سال‌های آینده انجام خواهد شد: یکی برای شیخ صدوق است، که کتاب من لا یحضره الفقیه مثل الکافی تحقیق می‌شود، برخی از شروح آن چاپ می‌شود و بعضی دیگر از کتاب‌های صدوق مثل عیون اخبار الرضا و التوحید، مجدداً مورد تحقیق قرار می‌گیرند؛ دیگری برای سیّد مرتضی علم الهدی که هزارۀ ایشان سال ۱۴۳۶ق است. چند ماهی است که کارهای مقدّماتی آن شروع شده است و ریاست این کار را حضرت آیة الله استادی به عهده گرفته‌اند.
در بارۀ عبد الجلیل رازی، همان طور که کتاب نقض و تعلیقات آن را خدمتتان فرستادیم، چون نسخۀ جدیدی از آن در دسترس نبود و متن کتاب سنگین بود، خود کتاب، ویرایش علمی جدید شد و برای آن نشانه‌گذاری، فهرست و نمایۀ موضوعی تهیه شد. کار خوبی انجام گرفت و تقریباً می‌توان گفت که کار مرحوم محدّث اُرموی تکمیل شد. دو جلد تعلیقات محدّث اُرموی هم تلخیص شدند و در کنار خود کتاب نقض، در یک جلد حدود هزار و سیصد صفحه‌ای چاپ می‌شوند. از دیگر آثار کنگره، می‌توان به این موارد اشاره کرد: زندگی‌نامه و دوران عبد الجلیل نوشته شد، دو جلد مجموعه مقالات شامل ۲۵ مقاله دربارۀ احوال و افکار و اندیشه‌های عبد الجلیل، یک جلد کتاب دربارۀ سبک ادبی کتاب نقض نوشته شده که چاپ می‌شود؛ مجموعاً هفت جلد کتاب است که انشاالله برای زمان برگزاری چاپ می‌شود. چهارم خرداد یعنی روز دوم ماه رجب که بین ولادت امام باقر و وفات امام هادی است که انشاالله در قم برگزاری می‌شود. غیر از آستان حضرت عبد العظیم و دار الحدیث، کتابخانه مجلس (حاج آقای جعفریان) مساعدت کردند، برخی مراکز دیگر هم مساعدت فکری و علمی و معنوی کردند. جناب آقای باقری بیدهندی از طرف جامعة المصطفی شرکت می‌کنند، چند مرکز هم مشارک هستند که انشاالله کنگره خوب برگزار شود.
از رهنمودهای حضرت عالی استفاده می‌کنیم که انشاالله برای برگزاری بهتر کنگره ما را کمک می‌کند. با عرض پوزش از اینکه مصدع شدم.
آیة الله العظمی صافی گلپایگانی: تشکر می‌کنم. اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و الصلوة و السلام علی سیدنا محمد و آله الطاهرین المعصومین لا سیما مولانا بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم اجمعین
بنده از شما خیلی تشکر می‌کنم و برای خدماتی که در این رشته‌های ولایی و بسط و توسعۀ فرهنگ و مکتب اهل بیت و معارف آنها ارائه کرده‌اید، دعا می‌کنم. زحماتی که کشیده‌اید بسیار بسیار ارزشمند و با اهمیت است و ما به اینکه در این رشته‌ها بیشتر از اینها کار کنیم و قدر این کتاب‌های بزرگ حدیث که داریم را بدانیم، بسیار محتاج بوده و الان هم هستیم. هم بیشتر اینها را تحقیق کنیم و این بزرگواران را به مردم معرفی کنیم. بالاخره سابقه ما همین‌ها هستند، هویت ما اینها هستند، البته نمی‌گویم الان ما نیستیم، انشاالله هستیم، ولی اگر بخواهیم به همین حد فعلی خودمان، خودمان را معرفی کنیم، خیلی ... . اما این سوابق و موقعیت‌ها هست که ما را صاحب هویت خیلی بالایی قرار می‌دهد، که الحمد لله می‌توانیم در دنیا هم خودمان را به علم و فضل و کمال و ادب و رشته‌های مختلف علمی معرفی بکنیم، طوری نیست که ما در مقابل دیگران ... . ولی خب اینها محتاج اینست که ما بیشتر کار کنیم و به دنیای امروز معرفی کنیم. خودمان، خودمان را بشناسیم، اینها در واقع خودشناسی است، هر کدام از اینها اگر که مقصود عنه بشوند، یک بخش مهمی از هویت شیعه مخفی شده و مجهول مانده، که نباید باشد. همین کتاب نقض، مثالب النواصب، حالا هر اسمی که باشد، از آثار مهم هستند، خیلی در آن شرایطی که آنها به مکتب اهل بیت و ولایت ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین این حمله‌ها را می‌کردند و این تهمت‌ها را می‌زدند، البته نمی‌دانم چه‌جور است که هر چه هم به اینها می‌گویی که این‌جور نیست، باز هم همان حرف را می‌زنند، الان هم همان است، هزار سال هم هست که شیعه دارد می‌گوید ما همین هستیم، ما قرانمان همین است و می‌بینند که قرانمان همین است اما می‌گویند نه، الان می‌بیند من دارم قران را می‌خوانم می‌گوید نه، این دارد چیز دیگری می‌خواند، واقعاً این‌طور است، بدیهیات را انکار می‌کنند، الان من دارم قران می خوانم می‌گوید نه، یک کتاب دیگری داشت می‌خواند، هر چه می‌گوییم برای اینکه بایستی ما را قبول کنند، اینها برای اعتبار دین و اسلام است، این اقرارهای شیعه و اینکه قران تحریف نشده است و تهمت‌هایی که به شیعه می‌زنند، اینها واهی و بی‌اساس است، اینها را باید سند بگیرند از ما که همچین مطالبی نیست، و الّا که نمی‌شود جواب بدهند، اگر این مسجّل بشود که شیعه یک کتاب دیگری دارد یا قائل به تحریف قران است، اصلاً نمی‌شود، قران زیر سوال می‌رود، مثل سید مرتضی و سید رضی و بزرگان شیعه، اگر ثابت بشود که اینها قران را، به قران نمی‌دانستند، قران زیر سوال می‌رود و امکان هم ندارد، باید اینها به اصل باشد، همانطوری که در کتاب اظهار الحق ملا رحمت اله هندی اصرار دارد که از شیعه دفاع کند، لکن این دفاع از شیعه، دفاع از اسلام است، دفاع از قران است که اینها نگفتند، ولی اینها برای اینکه دشمنی بکنند، همه‌ی این مسائل را فراموش می‌کنند و مقید نیستند ولو به هر کجا هم بشود توهین بکنند و همین که به شیعه تهمتی بزنند و وارد کنند، همین‌طوری عمل می‌کنند، الان هم به همین کیفیت است که ملاحظه می‌کنید و الا باید این مطالب الان این دعوایی که با این سعودی‌ها داریم، دعوای مذهب نیست، دعوای تاریخ است. ما می‌گوییم چرا شما تاریخ اسلام را از بین بردید، ده هزار سال دیگر اگر ما بخواهیم اثبات کنیم که تاریخ داشتیم، محمد بن عبد الله بوده، نمی‌شود وقتی چیزی نباشد، الان بسیاری از مورخین بزرگ در وجود حضرت موسی شک کردند، البته ما شک نداریم. اما این آثار که بود، اینها خودش دلیل بود، سند را از بین بردند.
این برنامه‌هایی که شما دنبال کردید و خدماتی که می‌کنید مورد تقدیر و تجلیل است و بنده هم به سهم خودم. همین کتاب نقض را آدم وقتی مطالعه می‌کند، خب اینها باید کاری کنیم که طلاب حوزه هم بخوانند اینها را، همین کتاب نقض را با همین تعلیقاتی که آقای محدث ـ که روی همین تعلیقات هم می‌شود کار کرد و بعضی جاهایش را تکمیل کرد، ایشان را هم خدا رحمت کند، بالاخره کار کرده و زحمت کشیده، کسانی که عمرشان را صرف در این راه‌ها می‌کنند، اینها واقعاً خیلی وجودشان ارزنده است و کارشان قیمتی ـ به هر صورت این را اگر کاری کنیم بخوانند، من گفته‌ام، همین کتاب نقض را با تعلیقاتشان، اگر این را هر طلبه‌ای از اول تا آخرش بخواند، یک آدم فاضلی می‌شود، یک اطلاعات بالایی پیدا می‌کند، فکرش عوض می‌شود، خب اگر آدم عوام باشد، اطلاعات نداشته باشد، نه این را خوانده باشد و نه آن را، این نمی‌شود. اگر ما هر چه بیشتر اینها را در جامعه مطرح کنیم، این کتاب‌ها را مطرح کنیم و مطالبی که در مورد آنها هست و حوزه را متوجه کنیم، ما یک همچین سوابقی داریم، چند روز پیش مطلبی بود که تکرار نمی‌کنم راجع به روات بود که یک روایتی که بعضی تضعیف کرده بودند، گفتم حالا این روایت را ببینید که چه جور این راوی را معرفی کرده‌اند که البته از روات بزرگ قم است، عبارت‌ها را خواندم که راجع به معرفی این بزرگوار این عبارت‌ها را می‌گویند که ما الان این را راجع به هیچ آیة الله العظمی‌ای هم نمی‌توانیم بگوییم، اینها یک همچین سوابقی داشتیم که اینها نشناخته بمانند یا اگر آثاری داشته باشند، آثارشان کم کم از بین برود!؟ خب این صحیح نیست، حالا این رشته‌هایی که، همۀ اینهایی که شما الان فرمودید اینها هر کدام بیشتر تحقیق بشود و مطرح بشود که به اینها مراجعه بکنند، بزرگان و پیشینیان ما، بیشتر موقعیت‌های علمی‌ای که داشتند بر اساس مطالعۀ آثار و این مطالب بوده، علامه حلی ملاحظه کنید در همین رشته‌ها است و دیگران. به هر صورت بنده تشکر می‌کنم. مرحوم عبد الجلیل رازی قزوینی باید از شما تشکر کند و ما هم باید از او تشکر کنیم که این آثار از او باقی مانده است. یک کلامی اینجا نوشته که بعضی گفتند در کتاب نقض بعضی عبارات است که موجب اشمئزاز است، آقا شیخ بزرگ هم در الذریعه نوشته، البته یک جاهایی می‌شود اما به این صورت نیست، من ملاحظه کردم، البته نوشته است در عین حالی که کتاب در جهت رد و مطلب علمی و بیان مطلب از حیث استحکام است. علی ای حال مسئله خیلی بالاست و من تشکر می‌کنم، انشاالله موفق باشید که بیشتر از اینها بتوانید معرفی کنید و قدر این اشخاص مجهول نماند و آثارشان. آن وقت دنیایی بوده، در ری خیلی تعجب است که هم شیعه باشد و هم سنی باشد، باز هم سنی‌ها، شیعه را نشناسند، اینها پیداست که تعمد داشتند که اینها را متهم کنند که مردم به اینها نزدیک نشوند، در آن فضا کتاب فضائح الروافض می‌نویسد که مردم را بترساند که به اینها نزدیک نشوید، چون اگر به ما نزدیک می‌شدند می‌فهمیدند که ما حق می‌گوییم و متوجه بطلان خودشان می‌شدند، ولی اینها تشیع را نگه داشتند، همین علما در طول قرون و ازمان، اصحاب ائمه و الحمدلله که امروز هم به دست ما رسیده است و خدمتگزاران خوبی هم مثل شما که این برنامه‌ها را با این کیفیت و با این دقت برگزار می‌کنید. وسایل امروز، پیش‌ترها مشکل بود اگر می‌خواستی فرض کن کتاب نقض را منتشر کنی و بنویسی، خب نسخه‌نویسی‌اش کار آسانی نبود، یک شخصی، یک رئیسی باشد که پول داشته باشد که بگوید برای من استنساخ بکنید، و از یک طرف دنیایی هم، دنیایی است که تشریح مطالب دینی هستند حالا نوبت به ما رسیده و شما که انشاالله بروید در زوایای کتاب‌های آنها پیدا کنید و منتشر کنید که مقام و مراتب اهل بیت در دنیا معرفی شود. از تولیت آستان حضرت عبد العظیم هم تشکر می‌کنیم که این کنگره‌ها را برگزار می‌کند و این سنت حسنه است ـ من سَنّ سُنّة حسنة فله أجرها و أجر من عمل بها إلی یوم القیامة ـ، از همان ابتدا که با حضرت عبد العظیم شروع کردند، اینها در نامه‌ی عمل همۀ این آقایان محفوظ است.
حجة الاسلام و المسلمین مهریزی: کتاب نقض چون عبارت‌هایش برای الان دشوار است، آقای موسوی گرمارودی قرار شد بازنویسی کنند که عبارات امروزی شود، حالا اصل کتاب هم چاپ می‌شود و این هم چاپ می‌شود که اگر خوب از آب در آمد، برای ترجمه عربی و انگلیسی هم اقدام می‌شود.
آیة الله العظمی صافی گلپایگانی: کار خوبی است البته باید اصل کتاب به همان لفظ هم چاپ شود که نگویند برای حالا است و الان نوشتند، به همان زبان آن وقت هم باشد.
تشیع در ری سابقه دارد. صدوق که در آنجا رفته علامت اینست که آنجا مرکزیتی بوده و مردمان شیعه از صدوق استقبال داشتند. شعرای شیعه هم در آنجا زیاد بودند، بعضي از شعراي ري، مانند غضائري رازي كه در زمان سلطان محمود بود و داستان محاجه‌اش معروف است و در مدح پنج تن آل عبا اشعاري دارد و يا يكي ديگر از شعراي ري كه اين دو بيتي را سروده است:
تا تـاج ولايـت عـلي بر سرمي
هر روز ز روز رفــته نيكوترمي
شكرانه اين كه مير دين حيدرمي
از فــضل خداي و پاكي مادرمي
