مكتب، آثار فقهى و برخى آراى خلاف مشهور سيّد مرتضى
على بن حسين، ملقّب به «سيّد مرتضى» و «عَلَم الهدى»، از فقيهان برجسته اماميه است كه در سال ۳۵۵ ق، در بغداد به دنيا آمد. وى در سال ۴۳۶ ق، با ميراث نهادن ده ها اثر گران سنگ در علومى چون كلام، فقه، اصول فقه، و ادبيات، چشم از جهان فرو بست. دانش كلام و علم فقه، مهم ترين رهيافت هاى علمى او در علوم اسلامى به شمار مى آيد. او با درک ضرورت اثبات مكتب فقهى مبتنى بر آموزه هاى اهل بيت عليهم السلام با تدوين كتاب الذريعة إلى اُصول الشريعة، روش تفقّه و ابزارهاى فقيهان اهل سنّت را نقد و بررسى كرد و با تكيه بر ادلّه اى چون: ظاهر كتاب، اخبار متواتر و اجماع، با تأليف كتب و رسائل متعدّد، روش فقهى اجتهادى را نهادينه ساخت و فقه شيعه را به عنوان يک مكتب فقهى مستقل، ارائه داد. وى با مطالعات فقهى تطبيقى، استحكام آراى فقيهان اماميه را در مقايسه با ديگر مذاهب اسلامى در كتاب هاى الانتصار و ناصريات اثبات كرد. برخى از آراى سيّد مرتضى با اقوال مشهور فقيهان اماميه سازگارى ندارد كه در اين نوشتار، بعضى از آن آرا به اختصار ارائه شده است.
واژگان كليدى: فقه، مكتب فقهى، آثار فقهى، آراى فقهى، سيّد مرتضى.
*. دانشيار رشته فقه و حقوق خصوصى، دانشگاه شهيد مطهّرى.
